Noorwegen 2023: golven en getijstroom bij het eiland Krakå

Zoals geschreven in het verslag over de onverwachte golven die we bij het ronden van het eiland Kråka hebben ervaren, hield me dat nog bezig ook toen we weer thuis waren. Opgemerkt kan worden dat het een vrijwel windstille ochtend was waarbij er tussen 8.00h en 12.00h nagenoeg geen golfslag hadden: we vertrokken om 8.00h op een spiegelgladde zee in de mist. Wel een opmerking dat het de voorafgaande dag stevig had gewaaid had tot 7 bft.

Waarom me dit nog steeds bezig hield? Omdat wij en in de afgelopen jaren nog nooit zo duidelijk stroom hadden ervaren. Maar ook omdat er in of over Noorwegen nergens melding wordt gemaakt van getijstromen. Of toch jawel: maar dan alleen bij heftige stromen zoals bij Saltstraumen waar de snelheid van het water 12 - 20 knoop bedraagt; afhankelijk van het getij

Verder vind je in bijvoorbeeld de “Norske Los” (Het handboek voor scheepvaart over Noorwegen) alleen de informatie dat in een smalle fjord of inham bij stijgend water de stroom naar binnen loopt en bij afgaand water weer naar buiten waarbij de sterkste getijstroom 3 uur voor Hoog Water is. Daar moet je het mee doen!

Je zult begrijpen dat ik het optreden van golven bij Kråka een uitgelezen fenomeen vond om dit proberen te begrijpen.

De track rond dit eiland en de plek waar golven waren:

Een film van het tweede deel van de golf-passage:

Getij-gegevens van 20 augustus 2023 van 3 locaties in de buurt:

Porsgrunn:          LW 1:49h   -   HW: 8.34h -             LW: 13:57h

Langesund:         LW: 1.44h  -  HW: 8.29h -              LW: 13.52h

Kragerø:              LW: 1.44h  -  HW 8:29h  -              LW:13:52h

Getijhoogte op 20 augustus voor de 3 locaties: 16 cm verschil tussen eb- en vloed. Het gaat echter wel om grote volumes kubieke meters die zich verplaatsen en die duidelijk beïnvloed kunnen worden door het bodemprofiel.

Getij-gegevens zijn allen bijna gelijk aan elkaar: Voor het gemak houd ik daarom aan:

Kråka:   LW:1:45h  -  HW:8.30h – LW: 14:00h (misschien zelfs wel LW14:30h omdat er nog water onderweg is van het boven-stroomgebied)

De tijd en locatie waarop wij door de golven voeren:

DUS: we voeren op deze locatie een ruim uur (5 kwartier) voor het laagwater. Aangezien de peilpunten voor het getij wat landinwaarts liggen, lijkt het me logisch om uit te gaan van 2 uur voor laagwater op de locatie van Kråka . Dus een moment waarop er nog een redelijke stroomsnelheid van het afgaande water kan staan.

En we hadden stroom mee. Gemiddeld varen wij met beladen kajaks 6 km/h en soms 7 km/h, dus we hadden hier maar een marginaal voordeel van stroom mee op deze plek.

Het is alleen jammer dat wij tot 14.00h hadden gepauzeerd en toen bovenlangs het eiland zijn doorgevaren: dus kunnen we niet zien of er nu, na de kentering, nog golfslag stond want die waarneming hebben we dus gemist

Diepte lijnen van de zee rondom Kråka :

Invloed van zeedeining

De steile zeebodem ter hoogte waar wij door de golven voeren zou je als bron voor de golven kunnen beschouwen. Maar eerlijkheidshalve wil ik wel vermelden dat ik de golven, zoals wij die zagen, eerder verwacht bij een stroming vanuit het zuiden.

Maar mogelijk was die er wel omdat het de voorgaande dag nog hard had gewaaid en er wat verder weg op zee nog een redelijke zeedeining liep. Die zagen we wel, maar heel minimaal. Maar aannemende dat die lichte deining zich ontpopt naar golven van ca. 1,5m kan je mogelijk een verklaring zoeken in een zeebodem die plotseling van 50 meter diepte terugloop naar ca. 10 meter.

Bewijs vanuit de wetenschap of andere bronnen heb ik niet, maar mijn inschatting is dat de invloed van een zee deining, zoals tijdens de omstandigheden op 20 augustus, als enige bron minimaal is. Dit omdat er aan de zeekant van Kråka nog meerdere eilandjes liggen die de deining kunnen afremmen of voorkomen.

Maar in combinatie met een getijstroom kan ik me er iets bij voorstellen omdat een deel van de golfslag lijkt op zeedeining

Invloed van getijdenstroom

Hierbij een poging de stroom te verklaren # want stroom moet er zijn geweest : golven zonder stroom verwacht ik hier niet:

Het stroomgebied; denkend aan de combinatie van verschillende gebieden:

Omdat er tegelijkertijd ver op zee ook afgaand water is op het Skagerak, dat naar het zuiden stroomt,  zal die stroom niet graag ruimte maken voor water dat bij Kråka vandaan komt. Dat zal naar het zuiden afbuigen zoals op de schets hieronder. Daarbij wordt een deel van het water door de nauwe diepere geul gestuwd die rechtstreeks botst op de oostpunt van Kråka .

[geel gemarkeerd zijn de bovengenoemde peil-punten van eb en vloed]

meer ingezoomd op Kråka 

Invloed van het getij bij afgaand water:

Het lijkt me zeer aannemelijker dat de ebstroom verantwoordelijk was voor het golven-spektakel waar wij doorheen voeren.

Zeker bij laagwater waarbij de ondieptes dichter bij het zeeoppervlak komen te liggen. Het water volgt per definitie de diepste plekken. Als het water versneld is inde voorgaande nauwe geul kan ik me voorstellen dat het water naast de diepte omhoog gestuwd wordt en daar, als het ware op Kråka botst en een soort clapotis veroorzaakt. En het is wel zo dat de golven, waar we doorheen voeren, voor echt leken op clapotis.

Maar toch: de hoge golven die komen aanrollen lijken toch ook wel op zeedeining: mogelijk dat de zeedeining toch een diep gaatje tussen de omliggende eilanden heeft gevonden om die deining door te laten.

Mijn eindconclusie

Als ik goed naar de video kijk dan lijkt me toch dat de golfslag de combinatie van zeedeining en getijstroom is want ik zie lange golven zoals van zeedeining en daarbij nog clapotis.

Ik denk dat omdat later op 20 augustus, er bij de hierna komende oversteek op de open zee, toch een aanzienlijke zeedeining stond.

Dus mocht je ooit ook eens bij Kråka gaan kanoën houd er rekening mee dat je op die plek golven kunt vinden bij afgaand water. Overigens kan je die makkelijk ontwijken door het eiland aan de noordkant voorbij te varen of door de ondiepe geul dwars door het eiland te varen: die komt vlak na het golfspektakel er weer uit zodat je hooguit, naar mijn verwachting, alleen het staartje ervan mee pakt.

Invloed van het getij bij opkomend water:

Dat hebben we niet ervaren dus kan ik er ook geen mening over geven.

Het lijkt me echter niet aannemelijk dat er dan veel golfslag zal ontstaan omdat het opkomende water over een breed front zal komen en zich niet als eerste in allerlei doorgangen zal persen. Bovendien heb je er, zoals beschreven bij afgaand water, niet zo'n mooie smalle geul die het water rechtstreeks richt op de steile ondergrondse oever van het eiland.

Maar mocht je daar een keer langs Kråka varen bij opkomend water, dan houd ik me aanbevolen voor je ervaringen!