Als je een actieve zeekajakker bent: kies je dan voor een Voetpomp, handpomp of geen pomp?

Voor gebruik op zee vind ik een pomp één van de meest belangrijke uitrustingstukken voor die gelegenheden waarbij je kunt omslaan. Zelfs al kan je zo goed eskimoteren dat je denkt dat het nooit zal mislukken, geldt de pomp toch als een vangnet.
Een vangnet voor als je onverhoopt een keer zwak, ziek of misselijk bent. Een tik van bijvoorbeeld een peddel hebt gehad. Een aanvaring gehad met een kajak of een drijvende zware balk. Enz., enz., Dus omstandigheden waardoor je toch bent omgeslagen.

Natuurlijk is het zo dat je wel op steun van je vaarmaten moet kunnen rekenen als je bent omgeslagen, de eskimorol niet is gelukt, en ze je met een X-redding weer in je kajak kunnen helpen. Maar er zijn omstandigheden denkbaar waarin je jezelf moet kunnen redden (bijvoorbeeld met een re-entry) en dan heb je een pomp nodig om niet in een plas water te moeten varen: dat is koud en minder stabiel.

Tijdens mijn redding met Willem Molengraaf heb ik ook heel hard een pomp nodig gehad (die ik niet had in de testkajak) omdat ik was omgeslagen tijdens het redden en wel weer met re-entry was ingestapt, maar daarna nog een hele tijd in koud water heb moeten zitten waardoor ik het op den duur toch wel erg (lees: te) koud had gekregen.
Klik hier om hele verhaal daarover te lezen.

Nu klinkt bovenstaande misschien tamelijk extreem, maar er zijn ook praktischer omstandigheden waarin een voetpomp handig is als je wel reddende vaarmaten bij je hebt:

• Namenlijk als je omslaat in koud water en weer zo snel mogelijk in je kajak wilt zitten. De redder hoost je kajak dan niet leeg maar assisteert je alleen tijdens het instappen in een volle kajak. Daarna kan je op je gemak de kajak leegpompen. Als je de re-entry&rol beheerst is dat natuurlijk nog sneller
• Als je omslaat in een golvende zee of in brekers. Dan is een X-redding niet (helemaal) verantwoord. Ik heb wel eens kajaks boven het Bornrif in brekende golven over elkaar heen zien tuimelen omdat ze toch probeerden een X-redding uit te voeren. Zelf heb ik bij die gelegenheid de mensen alleen maar in hun volle kajak gezet en gezorgd dat ik voor de volgende breker al weer weg was van de geredde.
• Als je wel vaarmaten bij je hebt kan het ook nog voorkomen dat je jezelf moet redden. Stel dat je omslaat in golven van 2 meter, zoals we die zelf bij de oversteek Huisduinen-Noorderhaaks hebben gehad, en je buiten beeld van je vaarmaten bent. Misschien was je achtergebleven en missen je ze niet direct. Wachten tot ze je hebben gevonden kan lang duren en bovendien kunnen daar schepen voorbij komen en als zwemmer ben je dan tamelijk hulpeloos. Een zelfredding met re-entry&roll lijkt me dan echt noodzakelijk. En het is in die golven dan wel handig als je de kajak kunt leegpompen. En omdat je in die golven je peddel met twee handen moet vasthouden is een voetpomp zeer praktisch.

Je hoort wel eens het argument dat een pomp alleen nodig is om te oefenen en dat je de pomp nooit in het echt gebruikt.
Misschien is dat wel waar, maar je weet nooit of die ene keer dat je de pomp wel hard nodig hebt voor je veiligheid, je een keer zal overkomen. Het zelfde geldt bijvoorbeeld voor het gebruik van een zwemvest: dat heb je toch ook altijd aan!

Het is bij die voetpomp wel belangrijk dat je hem ook kunt gebruiken. Daarvoor moet je regelmatig oefenen; liefst in buitenwater.

Ik heb een keer een artikel gelezen dat ging over een ervaren vaarder die wel eens pochte in geen 20 jaar te zijn omgeslagen. Ik geloof dat deze persoon daarom ook niet oefende in reddingen, gewoon omdat hij vertrouwde op zijn ervaring. De schrijver van het artikel vond dat wel knap, maar boog dat om in de stelling dat als deze persoon eens een keer wel in de problemen zou komen ('k herinner me niet of beschreven was dat dit ook gebeurd was) hij niet de "blindelingse" routine van een (zelf)redding zou kunnen uitvoeren. Waarschijnlijk zou alles langzaam en onhandig gaan. Gezien zijn ervaring gaat er pas wat mis als de omstandigheden echt grimmig zijn. En of hij het dan redt met een zelfredding zonder routine blijft de vraag.

Dus: oefenen is het belangrijkste middel om je procedures en handelingen eigen te maken, die je later, als het echt is, blindelings moet kunnen uitvoeren. Het normale varen, zoals je het noemt, kan heel makkelijk omslaan in een real-life-oefening.

Als iemand daar tegenin brengt: "hoe vaak gebeurt dat nou" dan kan je bedenken: "het hoeft maar 1 keer te gebeuren zonder goede afloop" .

Ik zou als stelling willen brengen: een voetpomp is een echte levensverzekering, ook al gebruik je de pomp (bijna) nooit.

Wat mij betreft ligt de voetpomp op hetzelfde vlak als een wetsuit cq. droogpak of een zwemvest.
Je draagt dat op zee ook al heb je het niet nodig: je gaat er toch vanuit dat je nooit omslaat!
Je draagt in zwaar weer toch ook geen comfortabel, reukloos, warm fleece pak ipv zo'n stinkend rubberpak?
Dus waarom dan ook geen voetpomp in je kajak?

Inbouw van een voetpomp
• rechtstreeks op het voorste schot (het schot moet daarvoor wel stevig zijn en goed aan de kajak gelamineerd). Schotten in een PE-kajak zijn vrijwel nooit geschikt om daar een pomp op te bevestigen vanwege de kracht die je erop uitoefent.
• op de voetensteun als je een stang als voetensteun hebt
• Er bestaan ook voetensteunen in de vorm van een plaat die met aluminium strips tegen de zijkant van de kajak zijn geschroefd. Hierop kan je eenvoudig een voetpomp vastschroeven. Deze optie is zelf ook te maken en past in vrijwel elk type kajak.
  Klik hier voor een uitwerk idee
  Je kunt ook mijn blogpost hierover bekijken

Naast een voetpomp is er nog de optie: elektrische pomp. Dat is natuurlijk makkelijker pompen. Maar de oplossing die je daarvoor kiest moet wel heel bedrijfszeker zijn. Dus zonder kortsluiting en een accu die je niet in de steek laat. In de praktijk is de elektrische installatie kwetsbaar in een vochtige zeekajak tenzij je het professioneel voor elkaar hebt.

Ten slotte: de handpomp.
Dat is op zich ook een praktisch gereedschap. Als je in een groep paddelt dan gebeurt het vaak dat iemand die is omgeslagen, weer in zijn of haar kajak wordt geholpen. Daarna blijft men nog in een vlotje liggen met 2 of 3 kajaks totdat de betreffende kajak weer is leeggepompt. Je kunt je waarschijnlijk wel voorstellen dat je dat alleen en zonder steun van je vaarmaten maar moeilijk kunt klaren in een golvende zee.
Ik pleit ervoor dat je bent voorzien van een voetpomp en tevens een handpomp bij je hebt. Je kunt iemand anders helpen pompen om sneller leeg te zijn. Je kunt ook een compartiment waar water is ingelopen leegpompen zonder naar de kant te hoeven gaan. Zo zijn er best momenten denkbaar waarop je de handpomp kunt inzetten.