vaste scheg en ophaalbare/-variabele scheg
kajak-ontwerpers bogen zich in de begindagen van het zeekajakën in Europa ook over mogelijkheden om kajak's minder gevoelig voor oploeven te maken. Daarvoor ontwierpen ze een vaste scheg (ook wel integrale scheg genoemd) aan de achtersteven van kajak. De kajak's werden zo veel koersvaster en omdat de voor- en achterzijde van het zijaanzicht van het onderwaterschip meer in balans kwam werden daardoor minder gevoelig voor oploeven. De grotere koersvastheid was voor toepassing op zee geen bezwaar.
Een nadelige eigenschap was echter dat zulke kajak's bij sterkere wind gingen afvallen op sommige koersen ten opzichte van de wind.
Door een deel van deze vaste scheg af te zagen verminderde het afvallen, maar vermeerderde het oploeven weer iets.
Hier is duidelijk sprake van een compromis.
Het afzagen moet natuurlijk in kleine stukjes gebeuren voor het bereiken van het goede compromis dat alleen voor jou zelf geldt.
In de periode na de vaste scheg is de ophaalbare of variabele scheg uitgevonden waarmee je het onderwater schip voor (bijna) elke situatie kunt trimmen. Zie het artikel over de geschiedenis van de scheg op mijn blog.
De meeste zeekajak's uit de tegenwoordige periode hebben daarom ook zo'n variabele scheg. (kajak's met roer soms uitgezonderd)
Heb je nog een kajak met vaste scheg, dan hoef je die heus niet te verkopen want je kunt er nog steeds best goed mee varen. In verband hiermee kan opgemerkt worden dat je, varend in wind en golvend water, minder last van oploeven hoeft te hebben omdat kajak's dan vaak wendbaarder zijn. Varend boven op een golftop is de waterlijn heel even korter waardoor je op dat moment makkelijker een koerscorrectie kunt uitvoeren. De kunst is dus wel om dat precies dan je koers bij te stellen met een peddelslag!
Bij aanschaf van een kajak kan je bij de techniek van de scheg letten op:
- Het is prettig als je de knop van de schegbediening kunt zien of in ieder geval makkelijk kunt voelen.
- De knop moet ook met koude vingers te bedienen zijn.
- Het is prettig als de knop niet boven het dek uitsteekt ; Als je met koude handen zo'n uitstekende knop zou raken kan dat pijnlijk zijn.
Bediening van de scheg
- loeft de kajak op (draait naar de wind toe) laat dan de scheg iets zakken door de schegbediening iets naar voren te schuiven. Doe dat in kleine stukjes net zo vaak tot de kajak neutraal vaart. Dus niet de scheg in 1 keer helemaal laten zakken want dan gaat de kajak waarschijnlijk afvallen. Je hoeft niet de illusie te hebben dat de scheg na dit proces zo ingesteld kan blijven. Het kan best zijn dat de scheg regelmatig een beetje moet bijstellen.
- Valt de kajak af (draait met de wind mee), kijk dan eerst eens naar je scheg. Staat de scheg (iets) naar beneden, haal dan de scheg een klein beetje op door de schegbediening iets naar achter te trekken. Doe dat in kleine stukjes net zo lang tot de kajak weer neutraal vaart. Ook hier is vaak regelmatig bijstellen nodig.
Als de scheg helemaal is opgehaald en kajak valt nog steeds af, dan kan de scheg helaas niets meer voor je doen. - Gelukkig komt dat niet zo vaak voor bij een kajak met variabele scheg. In het geval dat de kajak toch afvalt moet je overstappen op peddeltechniek door bovenop een golftop (of vlak ervoor) een boogslag te maken tegelijkertijd met het opkanten van de kajak.
- Lees op deze site nog eens na wat de oorzaken zijn van afvallen van een kajak met variabele scheg. Mogelijk heb je de kajak verkeerd beladen en kan je dat in de toekomst voorkomen.
- Door te luisteren naar je schegblad kan je ook bepalen of hij te diep staat voor bepaalde omstandigheden. Als er namelijk geen druk van het water op de scheg staat zal hij een beetje klapperen. De functie van het schegblad is namelijk om tegendruk aan het water te bieden waardoor deze niet meer oploeft. Bij klapperen loeft hij niet op en kan je het blad dus ophalen. TENZIJ: stel dat het windstil is en je zit al varend gezellig te kletsen. Dan zou je de scheg kunnen laten zakken waardoor de kajak heel koersvast wordt en je al kletsend niet zoveel op corrigeren hoeft te letten.