muistromen en zeekanoën / brandingkanoën

Details: Gepubliceerd: 07 januari 2022

Inleiding

Oorspronkelijk kom ik uit Scheveningen. En ik kan me nog goed herinneren dat er altijd op werd gehamerd dat de muien bij afgaand water gevaarlijk zijn. Niet ten onrechte want in een belangrijke badplaats zoals Scheveningen was en is, waren jaarlijks meerdere verdrinkingen van zwemmers. Dat heb ik nog steeds in mijn hoofd gegrift staan.

Tegenwoordig bestaat er een groeiende interesse in branding-kanoën. Misschien hoort het bij deze tijd dat men de spanning zoekt. Alhoewel er vanuit de Reddingdsbrigades veel aan voorlichting wordt gedaan over het zwemmen in zee, lijkt het of de branding-kanoërs zich weinig zorgen maken over de gevaren in de zee.

Zwemmers wordt geadviseerd zich niet in muien te begeven en niet dieper zee in te gaan dan tot je heupen.
Kanoërs zitten echter al snel in een mui en zijn ook al snel in dieper water dan heuphoogte. Al varend maakt dat niet zoveel uit, maar aangezien beginnende branding-kajakers best vaak omslaan vind ik dat een teken van zorg.
Daarom heb ik dit artikel geschreven waarin ik probeer uit te leggen hoe een mui werkt en wanneer een beginner in het branding-kajakvaren beter niet kan gaan varen.
Ik noem iedereen die niet of niet heel goed kan eskimoteren dus een beginner!

Wat is een Mui

Voor de kust van Nederland liggen 1 of meer zandbanken (maximaal 4). Dit is afhankelijke van de locatie.
De ruimte tussen de banken en tussen het strand en de eerste bank noemt men Zwin. De zandbanken lopen evenwijdig langs de kust en hier en daar onderbroken. Die onderbreking noemt men Mui.
Bij laagwater kan je goed zien hoe het eruit ziet:

Deze muien zijn er gekomen doordat het water bij zakkend tij zich een weg zocht vanuit het zwin naar zee. Het slijt zich een doorgang door de zandbank(en). Bij afgaand water ( van vloed naar eb) ontstaat er in deze muien dan ook een sterke zeewaartse stroom. De stroming in een mui is afhankelijk van de hoeveelheid water dat wordt aangevoerd vanuit het Zwin.

Een mui is gemiddeld 15 tot 30 meter breed en kan tot 100 meter de zee in stromen, met een snelheid tot wel 10 kilometer per uur; dat is sneller dan een olympisch zwemmer!

Hoe herken je een mui

Het herkennen van een mui is lastig en vergt wat oefening. De eerste stap is om de zee op enige afstand van de vloedlijn te bekijken. Muien zijn makkelijker te herkennen als je hoger staat, bijvoorbeeld op het duin, de strandopgang of de boulevard. Let vervolgens op plekken waar de golven niet breken, dus vlakke plekken of ruimtes in de lijn van brekende golven. Of op plekken waar de golven in de branding afwijken van de rest van de branding. Let ook op schuim of 'stof' in het water dat van het strand afdrijft. Soms heeft dit water ook een andere kleur. Elke mui is anders, en vaak moeilijk te herkennen door personen die hierin niet getraind zijn. Dat maakt muien gevaarlijk. Het risico van een mui hangt af van meerdere factoren, zoals de hoogte en kracht van de golven, het getij, natuurlijke en kunstmatige omstandigheden en de vaardigheden en ervaring van een zwemmer.

Muien zijn het best te herkennen als er golven zijn. Golven hebben de eigenschap dat ze breken op de banken. Je ziet dan de witte schuimmassa. Als je goed kijkt zie je plaatsen waar geen schuimmassa is of nauwelijks golven die breken. Daar is dan geen bank maar een dieper gedeelte, een mui. Ook kan je een mui herkennen doordat het water daar heel raar stroomt.

Muien zitten echter ook in de banken die bij laagwater niet zichtbaar zijn; de zogenaamde tweede en derde banken. Die muien zijn vaak alleen te herkennen bij westenwind, aan de lagere of ontbrekende branding.

De stroomrichting in de mui:

Hoe kom je uit een mui

Als je zwemmend in een mui terecht komt probeer dan niet in paniek te geraken. Zwem parallel aan de kust tot je merkt dat je uit de muistroom bent en probeer dan schuin in de richting van het strand te zwemmen. Probeer ook af en toe eens te peilen of je eventueel de bodem kunt voelen zodat je wat kan uitrusten. Zwem zo rustig mogelijk om je krachten te besparen, dan houdt je het langer vol. Trek desnoods de aandacht van anderen zodat ze je kunnen helpen.

Invloedsfactoren op de stroomsterkte (Klik op de titels hieronder voor de informatie)

Getij : eb en vloed.

Een mui ontstaat vooral bij afnemend water, als het dalende water terugstroomt naar zee via de mui, tussen zandbanken in.
De gevaarlijkste muistromen ontstaan tegelijkertijd met de ebstroming als het dalende water terugstroomt naar zee via de mui, waarbij zowel de stroming als de stuwing van het water tussen de zandbanken een volwassen persoon in kniediep water kan omtrekken.

Muien zijn minder gevaarlijk (maar nog steeds niet veilig) bij vloedstroming omdat het water dan juist over de banken heen komt om de zwinnen te vullen. De leegloop en de stuwing in de mui is daardoor aanzienlijk minder.
Hoe groter het verschil tussen de waterstand bij eb en vloed op een bepaalde locatie, hoe groter de stroomsnelheid in de mui
Maanstand.

Muien worden sterker naarmate de algemene stroming sterker wordt. Getijdenstroom is het sterkst tijdens springtij: dus zal de muistroom dan ook sterker zijn.
Windsterkte en windrichting

Bij Zuidwestenwind en Noordoostenwind, worden de getijstromen nog eens versterkt.
Bij westenwind staat er zelfs een sterke onderstroom naar open zee. Wanneer een bader of zwemmer door een golf omvergeduwd wordt, kan hij of zij door de onderstroom een stuk van de kust af getrokken worden.

Aflandige wind

Een aflandige wind is een windstroming die vanuit het land komt en zeewaarts gericht is.
Het gevaar van een aflandige wind is dat deze wind de bovenlaag van het zeewater vanaf het strand de zee in blaast. Deze bovenlaag noemt men de bovenstroom. De kracht van de bovenstroom hangt af van de kracht van de wind.

Aanlandige wind
Een zeewind is een windstroming die vanuit de zee (diverse richtingen) naar de kust waait. In dit geval zal de bovenstroom naar de kust gericht zijn. De kracht van de bovenstroom is ook nu weer afhankelijk van de sterkte van de wind. De richting van de bovenstroom wordt beïnvloed door de richting waaruit de wind waait waardoor de stroom en de golven niet recht op de kust staan, maar ook schuin op de kust gericht kunnen zijn.

Omdat door de bovenstroom het water naar het strand toestuurt, moet er ook weer water terugstromen de zee in. Dit gebeurt dan langs de bodem van de zee en deze stroming heet de onderstroom. Deze onderstroom kan bij een sterke zeewind en een stevige branding soms heel gevaarlijk zijn. Men stelt dan dat de zee sterk trekt.
Golven. Soort golven

Als er golven op zee staan dan slaan die over de zandbanken heen en vullen zo het zwin met extra water tot boven het niveau dat bij de waterstand van dat moment hoort.
Als het water hoog staat, dan staat er meer water boven de zandbanken zodat het water wat golven in het Zwin brengen niet allemaal via de mui weer naar buiten hoeft te stromen maar voor een deel over de zandbank terug vloeit.

Als het water laag staat dan liggen de zandbanken veel dichter aan de oppervlakte en kan het water wat golven over de zandbank slaat minder makkelijk terug vloeien via de bank maar zal het merendeel via de muistroom gaan. Dus heb je op die momenten een sterkere muistroom.

Nog sterker wordt de muistroom als er een mooie swell is die als één grote golf in een lange linie op het strand toe rolt en over de banken slaat. In Nederland komen zulke golven soms ook soms! Zo’n hele brede golf gooit dus in één keer tegelijk heel veel water in de vijver die Zwin heet. Veel water dat allemaal via de mui weer naar zee toe wil. Dus een nog sterkere mui-stroom. Zeker bij afgaand water.
Jaargetijde

In de maand augustus is de zee gevaarlijker dan andere maanden, omdat de stand van de zon en de maan dan voor extra sterke stromingen zorgt. Dus sterkere muistromen.

Gevaren

Zolang je in de kajak zit zijn er niet zoveel gevaren die je als gevolg van muistromen kunt hebben. Je kunt immers makkelijk opzij peddelen: de mui uit en verderop naar het strand varen. En aannemende dat je een redelijke conditie hebt kan je bij niet te sterke muistroom er ook wel tegenin peddelen.

Anders wordt het als je omslaat. Gebruikelijk is dat je na omslaan je peddel en kajak vasthoudt. Je hebt dan in ieder geval extra drijfvermogen. Met de kano tegen de muistroom inzwemmen is uitgesloten als een zwemmer zonder kajak dat al niet kan. Dus, zoals boven omschreven, moet je opzij de mui uitzwemmen. Maar met de kano erbij zal dat wel lastig zijn en veel tijd kosten. Dan ligt er toch wel een gevaar op de loer want je kunt het te koud krijgen (onderkoeling) en/of te moe worden door te gaan.

Mocht je de kajak hebben losgelaten bij het omslaan dan liggen dezelfde gevaren, maar dan op een heftiger niveau, op de loer als je eruit probeert te zwemmen. Bovendien drijft je kajak dan naar zee.

Aanbevelingen

Het verdient aanbeveling nooit alleen te brandingvaren. Dus ga met meerdere peddelaars.
Als je niet 100% zeker bent of je in de branding kunt eskimoteren zorg er dan voor dat er een ervaren peddelaar bij je is die wel ervaring heeft en goed kan eskimoteren en je kan helpen weer aan de kant te komen.
Met een grotere groep is de aanbeveling om altijd voor beginners, die niet goed kunnen eskimoteren, een één op één begeleiding met een ver gevorderde peddelaar te hebben. Als er geen één op één begeleiding is dan heb ik mijn twijfels of je alles nog in de hand hebt als er meerdere kajakkers tegelijk zijn omgeslagen die geholpen moeten worden.
Kijkend naar de invloedsfactoren op muistromen zou ik bij het plannen van een brandingsessie MET beginners erbij, alleen gaan varen 1 à 2 uur VOOR hoog water.
Ook zou ik zo'n geen sessie NIET plannen bij aflandige wind , springtij en sterke wind!