Dit is ook weer zo'n onderwerp waar Willem Molengraaff en ik ons bij het testen in hebben verdiept.
Snelheid
Een snelle kajak spreekt vaak tot de verbeelding.
Maar ook kan snelheid een hulpmiddel zijn. Bijvoorbeeld: een snelle kajak kan voor iemand met minder kracht een hulpmiddel zijn omdat zo'n kajak bij normale peddelsnelheid lichter loopt.
Snelle kajak's nodigen ook uit tot wedstrijden. En inderdaad, er zijn ook wedstrijden met zeekajak's.
Als we praten over de snelheid van zeekajak's denk dan aan snelheden van 5-8 km/h. Dat geeft een aardig beeld. Reken voor de planning van een groep zeekajakkers met gemiddeld 6 km/h.
Uiteraard speelt kracht en conditie ook een grote rol. Maar denk bij snelle kajak's aan een haalbare snelheid van ca. 9-12km/h over een langere afstand gemeten.
Om het begrip snelheid los te zien van de motor, de peddelaar dus, kan je misschien beter spreken van maximale rompsnelheid. Boven die rompsnelheid loopt de kajak niet zo mooi meer door het water en gaat ze meer golven trekken waarbij de boeg omhoog komt.
Als je boven die maximale rompsnelheid nog sneller wilt gaan moet je relatief veel meer energie gaan gebruiken terwijl je maar weinig sneller gaat. Dat houd je dus niet zo lang vol.
Wat maakt een kajak snel?
Ook hier zijn verschillende ontwerpaspecten die de snelheid beïnvloeden:
- Lengte en waterlijnlengte
Hoe langer de kajak, hoe hoger het snelheidspotentieel. Dus hoe hoger de rompsnelheid is.
Eigenlijk gaat het hier om de waterlijnlengte want een ver overhangende boeg of achtersteven voegen weinig toe aan snelheid. - Breedte
Dit is heel duidelijk: hoe smaller de kajak hoe sneller. Uiteraard heeft een smalle kajak minder stabiliteit. Dat zal geen verassing zijn.
- Model van de boeg en romp
Ook dit is voor iedereen te begrijpen: hoe scherper de boeg hoe beter de kajak door het water snijdt met minder weerstand , minder golfvorming en minder buiswater. Een bolle boeg zal spatwater geven en een flinke boeggolf waardoor de kajak per definitie trager is.
Maar het moge duidelijk zijn dat ook hier sprake is van een compromis want een scherpe boeg glijdt minder over de golven, maar snijdt er door heen. Bij lage golven is dat waarschijnlijk een voordeel, maar bij grotere golven kan je, vooral als je met de golven mee vaart, te maken krijgen met dat de neus van de kajak onder water verdwijnt. Als dat te gek wordt kan je zelfs omslaan. Ook met een kajak, die een scherpe boeg heeft, door de branding naar de kust toe varen kan makkelijk tot een kaars leiden. Als daarbij de boeg van de kajak zo diep gaat, bijvoorbeeld tot op de bodem, kan het gebeuren dat je rechtstandig voorover over de kop slaat.
Voor de romp geldt dat hoe slanker en vloeiender de lijnen van de kajak zijn hoe sneller de kajak is. Omdat hier ook meerdere aspecten samenwerken is het niet moeilijk te begrijpen dat de combinatie van een scherpe boeg en een hele brede kajak niet per definitie een snelle kajak maakt. Tenzij je de kajak heel lang maakt waardoor de lijnen toch weer vloeiend kunnen zijn.
Bij lengte is gesteld dat de overhangende boeg of achtersteven weinig aan de snelheid toevoegen. Dat klopt ook wel, maar dat geldt vooral op vlak water. MAAR: zo'n overhangende boeg zorgt er bijvoorbeeld voor dat de kajak mooier over golven glijdt in plaats van dat de boeg telkens onder water verdwijnt en daar meer wrijving ondervindt en dus snelheid kost. Dat is maar een specifiek voorbeeld want het hangt echt af van wat om voor soort golven het gaat. Er zijn namelijk ook voorbeelden van soorten golven waar een scherpe kajak juist sneller is omdat ze er doorheen snijdt in plaats van buiswater te produceren. - Het natte oppervlak
Hoe kleiner het natte oppervlak van het deel van de kajak dat onderwater ligt, hoe minder weerstand of wrijving er tussen het water en de kajak is en hoe sneller de kajak is.
Het tegenstrijdige hier is dat een korte kajak een klein nat oppervlak heeft en een lange kajak, die snel moet zijn, juist een hoog nat oppervlak heeft.
Als je dat afzet tegen bovengenoemde voorbeeld van een hele brede EN hele lange kajak met vloeiende lijnen, dan is duidelijk dat deze kajak een hoge rompsnelheid zal hebben, maar ook dat het natte oppervlak groot is en dus meer wrijving heeft waardoor deze kajak alleen snel kan gaan door het gebruik van veel kracht voor de voortstuwing.
Een slimme ontwerper zou dus best een snelle, korte zeekajak kunnen ontwerpen. Er zijn inderdaad voorbeelden van kortere zeekajak's die heel goed mee kunnen komen met langere. Uiteindelijk zal een kortere kajak het van de lange waarschijnlijk verliezen maar bedenk dus dat een lange kajak niet alleen zaligmakend is. - Plaats van het breedste punt
Zoals bij koersvastheid al besproken zal een kajak met de swedeform iets sneller zijn dan andere vormen.
- Hoeveel rocker de kajak heeft
Als een kajak veel rocker heeft dan heeft deze meer diepgang en zal daardoor wat inboeten aan snelheid. DUS: als de kajak weinig rocker heeft draagt dat bij aan de snelheid. Dit is ook weer zo'n punt waar je met compromissen in het ontwerp te maken krijgt want veel rocker heeft weer effect op andere eigenschappen dan snelheid (denk bijvoorbeeld aan wendbaarheid en stabiliteit) zoals je elders op deze site kunt lezen.
Dus: ook hier zijn compromissen te sluiten bij een ontwerp.
Bijvoorbeeld:
-
In een kajak die een hoge rompsnelheid heeft, kan je die snelheid waarschijnlijk alleen bereiken als je genoeg spierkracht daarvoor hebt. Eigenlijk is dat alleen haalbaar voor goed getrainde (wedstrijd)vaarders.
-
Als je kijkt naar de stabiliteit van een snelle, maar smalle kajak, dan kan het best zijn dat je in een ruige zee zo erg op je evenwicht moet letten dat je helemaal niet toekomt aan het zetten van zoveel kracht dat je ook hard vooruit gaat.
Ik heb eens een verhaal gelezen over een zeekajakrace waar een deelnemer, zeer tot verwondering van de overige deelnemers, met een zeer lompe zeekajak aan de start verscheen. Deze deelnemer won echter wel die race. Dat kwam omdat deze peddelaar een veel kortere route kon nemen. Er zat in het traject van de race namelijk een stuk met erg vervelende golven. De meeste deelnemers in hun minder stabiele, snelle kajak's moesten op dat punt een omweg maken. De peddelaar met de tragere, maar stabielere kajak ging echter dwars door dat ruige gebied en sneed daarbij zoveel af dat hij als eerste kon finishen. Uiteraard ging het hierbij ook om iemand die goed getraind was en dus ook zijn kajak voldoende "de sporen kon geven".
Je zou je dus ook kunnen afvragen wat de zin van een snelle kajak is?
Het gaat dus bij het snelheids-aspect weer om het maken van een keuze uit de doelen waarvoor je de kajak wilt gebruiken en waar je ermee wilt varen. En ook gaat het daarbij om of je vaardigheid en conditie genoeg hebt .
Je kunt je ook afvragen hoe snel de kajak moet zijn die je wilt kiezen.
Soms denken mensen: ik ben niet zo sterk dus koop ik maar een snelle kajak. Zoals boven beschreven heb je veel kracht nodig om het volle potentieel van een snelle kajak te benutten. Gevoelsmatig denk ik dat zo'n snelle kajak bij weinig kracht wel wat lichter zal varen; tot een zekere snelheid als de wrijving te veel toeneemt.
Wel is het zo dat snelle kajaks bijna altijd minder stabiel zijn. Dus je een keer slecht weer hebt dan heb je niets aan die kajak. Voor beginners is zo'n keuze sterk af te raden.
Ben je geen beginner en kan je een snelle kajak wel de baas, dan kan je ook serieus afvragen wat het nut voor jou is als je met een tocht meevaart en je tochtgenoten in minder snelle kajaks varen. In dat geval zit je jezelf te vervelen omdat je maar wat hoeft te lepelen met je peddel. Of andersom: je vaart in je eigen tempo vooruit zodat je tochtgenoten de hele tocht alleen je achterkant zien. In dat geval wordt je een asociale peddelaar die slecht groepsgedrag vertoont en waarop je tochtgenoten niet op kunnen rekenen voor hulp.
Als je op die manier wilt kajakvaren kan je het beste aansluiten bij een groepje peddelaars waar men alleen maar snelle kajaks heeft.
Of koop een snelle EN een wat minder snelle kajak.