Pas geleden kreeg ik de eervolle uitnodiging om mee te denken over de kajak die daar in het museum tentoon is gesteld. Men is bezig meer informatie over deze kajak te verzamelen en om te kijken hoe deze kajak voor de toekomst behouden kan blijven.
De vraag aan mij was om mijn “zintuig over het functioneren” te “raadplegen” voor het inschatten van de vaareigenschappen van deze kajak.
We hebben de kajak natuurlijk goed bekeken. Wat als eerste opvalt is dat de kajak tamelijk vervormd is, wat beslist ook te maken heeft met ontbreken van 3 stringers in de lengterichting. Niet zo gek voor een verzamelstuk van minstens 400jaar oud. In het nieuwe museum-gebouw is de kajak op de zijkant in 4 banden opgehangen. Dat is beslist al beter dan in het oude gebouw waar de kajak onder 40° hing.
Harvey Golden uit Amerika heeft de kajak in 2006 een keer opgemeten en daar een lijnenplan van getekend, dat weliswaar niet op alle punt correct is, maar toch een goed beeld geeft.
Wat opvalt in de tekening is dat de bodem tamelijk vlak is. Als je binnenin de kajak kijkt zie je dat de spanten nogal ingedrukt zijn als gevolg van de 3 gebroken latten in de lengterichting. Mogelijk dat de oorspronkelijke bodem meer V-vorm had.
Uitgaande van de tijdens het testen van kajaks verzamelde kennis is mijn inschatting van vermoedelijke vaareigenschappen::
- (super)snelle kajak (door de vrij ronde rompvorm, smalle breedte en grote lengte à 5,70m
- Lage beginstabiliteit als gevolg van de smalle breedte van 44cm, de ronde vorm en een vlak stukje in de bodem van ca. 20 cm.
- Eindstabiliteit beter maar niet heel stabiel. De zijwanden van de kajak lopen vrij schuin waardoor de breedte tijdens overhangen breder wordt. Maar het blijft wel allemaal smal dus kan nooit super stabiel worden indien opgekant) Maar als de V-bodem inderdaad scherper is zou dat een beetje aan de eindstabiliteit kunnen verbeteren.
- Koersvast als resultaat van grote lengte, een (lichte) V-vorm van de bodem en een soort kleine integrale scheg aan de achtersteven. Als de V-vorm vroeger in het midden van de kajak inderdaad groter was, dan krijgt de romp meer rocker (kiellijn meer gebogen) en heb je een mooie combinatie van eigenschappen voor koersvastheid en wendbaarheid.
- Wendbaar (ervan uitgaande dat de uitgezakte kajak haar normale vorm krijgt) Vermoedelijk is opkanten, om met deze kajak van koers te veranderen, daarbij voor deze kajak belangrijk
- Eskimoteren: goed
- Gedrag in golven: snijd mooi door golven. Zeewaardig. Ik verwacht dat als de V-vorm inderdaad duidelijker was, zoals boven omschreven, dat de zeewaardigheid dan nog beter is.
Ik vind het model van de kajak prachtig en zou er best wel eens in willen varen. Want dat is natuurlijk de manier om de eigenschappen echt te beoordelen. De beschreven eigenschappen zijn maar aannames op basis van de vorm.
Harvey Golden, die de kajak destijds heeft opgemeten, doet dat soort dingen en maakt van alle kajaks. die hij overal in de wereld opmeet, ook een replica van hout of kunststof doek. Tot nu toe heeft hij al 76 replica’s gemaakt die hij in een eigen museum onderbrengt. (kijk maar eens op:
https://www.traditionalkayaks.com/)
Dit is de replica van de Rijper-kajak:
